سرمشق ما در زندگی، در معاشرت، در جهاد و در عبادت، پیشوایان معصومند. نماز آنان نیز برای ما الگو است. هر چه انسان خداشناستر باشد، عبادتش عمق بیشتر داشته و عاشقانهتر و عارفانهتر خواهد بود. پیامبران و اولیاء خدا، بخاطر عشقی که به خدا داشتند، بیش از همه عبادت میکردند. همواره به یاد خدا بودند، سجدههای طولانی، رکوعهایی مستمر، نماز شبهایی همراه با گریه و دعاهایی از دل برخاسته داشتند. دلیل آنکه حضرت ابراهیم به مقام «دوستی خدا» رسید و «خلیل اللَّه» شد، سجدههای طولانی او بود.(37) حضرت موسی، پس از هر نماز، سمت راست و چپ صورت خود را بر خاک مینهاد.(38) امام کاظم علیه السلام بعد از نماز صبح، سر به سجده میگذاشت و تا پاسی از روز، در حال سجده بود.(39) امام سجاد علیه السلام در سجده به قدری نام خدا را تکرار میکرد و سجده را طول میداد که وقتی سر بلند میکرد، بدنش خیس عرق بود.(40) به آن حضرت از آن جهت «سجّاد» گفتهاند که سجدههایی طولانی داشت و آثار سجده در پیشانی و مواضع سجودش آشکار بود.(41) حضرت علی علیه السلام آن قدر رکوع طولانی داشت که عرق، از ساق پای او جاری میشد.(42) پیامبر خدا، شیفته نماز بود و چنان دلبسته به آن بود که برای رسیدن وقت نماز، لحظه شماری میکرد و چون وقتش میرسید، چنان بود که گویا کسی را نمیشناسد، و به نماز میشتافت.(43) آن حضرت میفرمود: خداوند، نور چشم مرا در نماز قرار داده و آن را در نظرم محبوب ساخته است. انسان گرسنه و تشنه وقتی آب و غذا میخورند، سیر و سیراب میشوند ولی من هرگز از نماز، سیر نمیشوم.(44) وقتی آن حضرت نماز میخواند، دلش لرزان و هراسناک بود و از خوف خدا میلرزید.(45) رسول خدا، بخش عمدهای از شب را به عبادت میگذراند. حضرت علی علیه السلام در نماز، از خود بیخود میشد و رنگ از چهرهاش میپرید. پیامبر صلی الله علیه وآله میفرمود: من بهشت را برای شما ضمانت میکنم، به شرط آنکه مرا با سجدههای طولانی یاری نمائید.(46) قرآن، سیمای یاران حضرت محمد صلی الله علیه وآله را چنین بیان میکند: «تراهم رکّعاً سجّداً یبتغون فضلاً من اللَّه و رضواناً سیماهم فی وجوههم من اثر السجود»(47) همراهان پیامبر را میبینی که اهل رکوع و سجودند، رحمت و رضای خدا را میطلبند، و اثر سجود بر سیمایشان آشکار است. امام صادق علیه السلام جز بر خاک مزار امام حسین علیه السلام سجده نمیکرد، و میفرمود: سجده بر تربت حسین علیه السلام نورانیّتی دارد که همه پردههای مانع را پاره میکند.(48) روشن است که سجده بر تربت سیدالشهداء، الهام دهنده فداکاری در راه دین و جهاد و شهادت در راه خدا است و نمازگزار را با فرهنگ شهادت و مبارزه که در کربلا جلوه کرد، آشنا میسازد. درباره نماز اولیاء خدا و انسانهای والا، نمونه بسیار است که در این خلاصه نمیگنجد. امید است که حالات معنوی آن پیشوایان، سرمشق ما باشد. 37) مستدرک وسائل، ج 1 ص 329 . 38) قصارالجمل. 39) قصارالجمل. 40) بحارالانوار، ج 82 ص 137 . 41) وسائل، ج 4 ص 977 . 42) بحارالانوار 7 ج 82 ص 110 . 43) سنن النبی، ص 251 . 44) سنن النبی، ص 269 . 45) سنن النبی، ص 269 . 46) مستدرک وسائل، ج 1 ص 329 . 47) سوره فتح، آیه 29 . 48) بحارالانوار، ج 103 ص 135 .
